Metabolizma Nedir?

Metabolizma, vücudumuzun kendini devam ettirebilmesi için gerçekleşen tüm olaylardır. Metabolik hız, vücut çalışma hızı, enerji metabolizması, metabolizma hızı artık bir çoğumuzun diline yerleşmiş, gazetelerde dergilerde sıklıkla bahsedilen bir kavramdır. Bilinçli veya bilinçsiz bir çoğumuz vücudumuzdaki değişiklikleri metabolizma ile birleştirerek anlatıyoruz . Zayıf kişiler genellikle metabolizmalarının iyi çalışması ile övünürken şişman kişilerin ilk şuçladıkları ise metabolizmalarının yavaşlığı oluyor. Peki nedir metabolizma nasıl çalışır inceleyelim.

Aslında bilimsel olarak baktığımızda zayıf kişilerin metabolizması şişmanlarınkinden daha yavaştır. Nasıl büyük bir makine küçük bir ev aletine göre daha fazla enerji kullanırsa, işte iri bir beden de küçük bir bedene göre daha fazla yakıt yakar. Her gün kullandığınız yakıtın miktarı sizin metabolik hızınızdır.

Günlük harcadığınız enerjinin %70’lik kısmını Bazal Metabolizma Hızı oluşturur. Bazal metabolizma hızı, vücudun dinlenme halindeyken harcadığı enerjidir. Dinlenme halindeyken size vücudumuz duruyor gibi gelebilir. Aslında karaciğeriniz toksinlerle başa çıkmak için sürekli çalışır. Beyniniz uykudayken bile her şeyi düzen içinde tutar, kalbiniz atar ve toplardamarlarınızdan kan pompalar. Buna benzer vücutta bir sürü metabolik olay gerçekleşir. Vücutta bu olayları gerçekleştirmek için bir enerji harcar bu da bazal metabolik hızdır.

Bazal metabolik hızdan sonra vücutta enerji harcatan diğer bir olay ise Termojenik aktivitedir. Besinlerin Termik Etkisi, besinin sindiriminden sonra oluşan ısı artışına bağlı olarak metabolizma hızının artmasıdır. Günlük enerji tüketiminin 'unu oluşturur. Yemekten 1 saat sonra en yüksek düzeye ulaşır ve 4 saat sonra kaybolur. Besinlerin termojenik etkisi birbirinden farklıdır. Katı besinler sıvılardan, kompleks karbonhidratlar yağlardan, fruktoz glukozdan ve doymamış yağlar doymuş yağlardan daha fazla ısı oluştururlar. Yani bu besinler tercih edildiğinde daha fazla enerji harcanır. Örn meyve suyu yerine meyve tüketmek gibi.

Son olarak vücutta enerji oluşturan bir diğer olay ise fiziksel aktivitedir. 24 saat boyunca bilinçli olarak yapılan tüm hareketler ise fiziksel aktivite grubuna girer. Oturup kalkmak, yürümek, koşmak, yemek yemek, spor yapmak, yüzmek, bisiklete binmek örnek olarak gösterilebilir. Günlük enerji tüketiminin %20'sini normal fiziksel aktivite oluşturur. Normalin üzerinde hareket edilirse enerji tüketimi artar. Kuvvetli egzersiz, yakılan kalori miktarında büyük fark yaratabilir. İşe yürüyerek gitmeniz, asansör kullanmayıp merdivenleri tercih etmeniz, arabanızı kendiniz yıkamanız gibi ufak şeyler metabolizma hızınızı arttırır.

Bazı durumlarda metabolizma dışarıdan gelen bir etkiyle yavaşlamaya başlayabilir. Bunun bir takım fizyolojik sebepleri olabilmektedir. Örneğin tiroid hormonlarının az salgılanması sonucunda hipotiroidi olan bireylerde metabolizma yavaşlamaktadır. Onun dışında kullanılan bazı kortizol içeren ilaçlar da bu etkiyi göstermektedir. Sürekli hareketsiz bir yaşam da metabolizma hızınızı yavaşlatabilir. Yaş da önemli bir faktördür. Yaş ilerledikçe metabolizma hızı azalır. Özellikle menopoz dönemi bayanlar için metabolizmanın yavaş çalışmasına etken olabilir.

Dyt. Gözde Şahin